Klik bovenstaande items aan voor Startpagina, Agenda, Beelden van vroeger en nu, Contact en Weetjes.
vzw
Mensen
van
de
weg
reacties altijd welkom
vzw Mensen van de Weg
Lisseweegse Steenweg 73/6
8380 Zwankendamme
Rekeningnummer:
BE80 7755 9923 2877
Werkgebied:
Oost- en West-Vlaanderen
pastoraal
Pierre Clinquart
Andere provincies:
Voyageurs gaandeweg Limburg vzw
Werkgebied: Limburg
Medewerkers :
Werkgebied: Antwerpen en
Vlaams-Brabant
Erik Schaefer
Abdijstraat 1
3271 Averbode
013/78 04 40
Doelgroepen
Voyageurs
De Voyageur is de meest onbekende onder de zigeuners. Taalkundige sporen van hun Bargoens verwijzen naar de 14de eeuw. Dit is het enige spoor dat zou wijzen op hun afkomst. Maar hun culturele en religieuze kenmerken wijzen eerder op een diepgaander band met de 'zigeunercultuur.' Voyageurs in Vlaanderen zijn Nederlandstalig en vormen hier verreweg de grootste groep.
Andere theoriën doen hen afstammen van de trekkende handelaars en ambachtslui van vroeger. Als verarmde lui uit het begin van de industrialisatie zouden ze de leefwijze van de Manoesjen overgenomen hebben. Wellicht doen deze theoriën afbreuk aan hun wezen. Wat wel waar is, is dat de Voyageurs niet graag in één adem genoemd worden met de Manoesjen en de Roms. Ze ervaren zichzelf als te onderscheiden van deze voornoemde groepen.
Manoesjen
De zigeunerbevolking die wellicht sinds de 15e eeuw in onze streken en in verschillende landen vertoeft zijn de Manoesjen (Sinti). Typisch is dat zij naast het Nederlands(Frans, Duits) hun Manoesj-taal spreken en dat ze, de een al wat meer dan de ander, regelmatig in familiegroep op trek gaan. Ze zouden hoofdzakelijk afkomstig zijn van Centraal Europa.
Roms
Deze groep kwam wellicht vanaf midden 19e eeuw in verschillende golven in ons land aan. Vooral na het afschaffen van de slavernij in Roemenië. Zij leven sterk nomadisch, hechten grote waarde aan familiale banden en spreken hun eigen Romanes, met als tweede taal het Frans. De jongere generatie spreekt Nederlands.
In tegenstelling met de twee andere groepen zijn ze het meest zichtbaar. Meestal wonen zij nog in wagens, in tegenstelling met de Roma, Voyageurs en een groot deel vn de Manoesjen. Verhoudingsgewijs zijn zij het minst in aantal
Roma
Roma zijn Roms die de laatste jaren emigreerden vanuit Oost-Eruopa. Zij verblijven hier als vluchteling, mensen zonder papieren of - in het beste geval - worden zij geregulariseerd. Om het onderscheid te maken spreken we over Roma (hoewel dit semantisch niet correct is).
De vier groepen hebben een nomadische cultuur. Dit wijst niet alleen op een mogelijk rondtrekken maar grijpt diep in in de wijze van leven, van gehechtheid aan een plaats en woning. Hun vasthouden aan flexibiliteit in beroep en gebruik van tijd. Het is ook een vorm van zelfstandigheid en een gevoel van vrijheid die de samenleving hen nooit kan afnemen.
Deze groepen, deze zigeuners: van waar komen ze eigenlijk?
Hetgeen we met zekerheid kunnen zeggen staat hierboven beschreven. De rest behoort tot de wereld van hypothesen, gissingen, legenden, romantiek. Al hetgeen je in encyclopedieën en allerhande naslagwerken vindt over de 'zigeuner' kan waar zijn maar steunt op niet meer dan hypothesen, die nog nooit hard werden gemaakt.
In de 14de eeuw zijn ze massaal opgemerkt in Europa: dit is een historisch gegeven, maar vanwaar ze kwamen? Niet uit het luchtledige.. .. .. En dan is er ruimte voor veel fantasie, de ene romantischer dan de andere,
Hoe weten we nu wie tot deze groepen behoort?
Het enige criterium om deze mensen toe te wijzen aan één van de vier groepen, gebeurt door henzelf. Wie zichzelf als voyageur bekent en zichzelf zo noemt is er een. De redenering: dit is een zoon van een voyageur, dus dit is een voyageur gaat hier niet op. Het voyageur-zijn heeft zodoende te maken met een zelfgekozen culturele en sociale identiteit.
Wat weten we over Voyageurs, Manoesjen, Roms en Roma?
Over onze mensen doen de wildste geruchten de ronde. Vooroordelen blijven hardnekkig en fantasiën worden voor waar genomen. Wat we weten is tegelijkertijd veel en weinig.
Veel
In alle mogelijke encyclopedieën vind je onder het trefwoord 'Zigeuner' heel wat gegevens. Talrijk zijn de boeken die deze gegevens verder uitwerken. In de literatuur wordt 'dè' zigeuner vaak ten tonele gebracht. De rekken van muziekwinkels staan bol van zogenaamde 'zigeunermuziek.' Muziekale films die proberen te tonen hoe exotisch deze mensen zijn, worden door een ruim publiek gewaardeerd en bekeken. Muzikale zigeunerfestivals zijn in en schieten als paddestoelen uit de grond.
Weinig
Het valt op dat de boeken, de naslagwerken elkaar voortdurend kopiëren. Dat echte gegevens weinig te vertellen hebben. Als je alle legenden, gissingen, romantische media-inkleding weglaat, blijft er weinig over. Als je bijvoorbeeld iets over de grootste groep van zigeuners de 'voyageurs' iets wilt vinden in diezelfde naslagwerken vind je niets. Het geeft reeds een eerste aanduiding hoe verborgen en marginaal deze mensen in onze maatschappij leven.
Het woord 'Zigeuner' wordt door deze mensen als iets negatiefs ervaren. Eerder dan een scheldwoord, iets minderwaardig. We houden dan ook een pleidooi om hen bij hun verzamelnaam te noemen. Zoals ze zichzelf met enige trots noemen. De naam geeft voor hen ook een duidelijke identiteit. Een identiteit die ze vaak verborgen moeten houden.
Als we dan toch het woord 'zigeuner' willen gebruiken, zal het getuigen van een zekere luiheid, om het als verzamelnaam voor het geheel van deze mensen te gebruiken. Het gebruik van deze verzamelnaam suggereert een bepaalde vorm van veralgemeen waar we ons echter voor moeten hoeden: het leidt zo vlug tot oppervlakkige kennis en … vooroordelen.
Met dank aan Omer Hommez die deze tekst opstelde.
Waarom bestaat vzw mensen van de weg?
Altijd zijn er mensen en groepen geweest die bekommerd waren om hun medemensen. Die de anderen gingen zien als gelijkwaardig aan zichzelf en daar ook naar handelen. Mensen die ook dieper gingen kijken en uiterlijke verschillen als bijkomstig zagen.
Mensen die geen onderscheid wilden maken op grond van uiterlijk, huidskleur of het al dan niet behoren tot een andere groep, volk of land.
Mensen die oog hadden voor de zwakste onder die medemensen. Zwak in alle mogelijke uitingsvormen. Waar anderen daar redenen in zagen om die mensen achter te stellen of zelfs uit te sluiten, was dit voor hen juist een stimulans om net het omgekeerde te doen.
In die stroom van mensen voelen wij ons thuis. De inspiratie en motivatie zal voor velen onder hen verscheiden zijn, maar het resultaat is hetzelfde: een diepe bekommernis om de zwakste groep, om hen die juist niet meetellen.
Als pastorale groep willen wij ons bovendien inspireren op Jezus van Nazareth en zijn manier van leven, op de stroming die Hij heeft verwerkt in zijn Kerk. Als we bezig zijn met de medemens ervaren we zijn geestkracht in ons. En dit is nodig om het vol te houden.
Waarom die vzw mensen van de weg?
Omdat we vooral vol aandacht open willen staan, bekommerd zouden blijven voor die minderheidsgroep die de maatschappij 'zigeuner' noemt. Als pastorale groep willen we ons specifiek inzetten voor die mensen. Deze vzw is een forum om na te denken over hoe we ons organiseren, hoe we dit best aanpakken, met wie we best samenwerken.
Zelf zijn we ingestapt in het pastorale werk voor 'zigeuners' dat binnen de Kerk reeds 150 jaar bestaat. We verheugen ons erop dat die aandacht nu sinds een kwart eeuw gedeeld wordt met andere maatschappelijke groepen.
Onze inspiratie
Onze kijk op mensen hebben we niet zelf uitgevonden. We sluiten wel aan bij een waardevolle stroming. De bijbel verhaalt ons van een scheppende God, die aan mensen de verantwoordelijkheid gaf deze wereld als een goed rentmeester te beheren. Het waardevolle van deze wereld moet ten goede komen aan ieder mens.
Het bijbels beeld van deze waardevolle mens wordt ten volle onderlijnd in het leven van Jezus van Nazareth. Zo willen we omgaan met de medemens. Er is geen onderscheid meer tussen man en vrouw, slaaf en vrije, burger en vreemdeling. Jezus' voorkeurliefde voor armen en zwakken is hierbij ons richtsnoer.
Deze stroming is bestendigd in de kerk die het als haar taak ziet om de aandacht voor zwakken en armen levendig te houden.
De geschiedenis van onze Voyageurs, Manoesjen, Roms en Roma is bepaald en zwaar getekend door een opeenvolging van onderdrukking, afwijzen en vernederingen en voortdurende vervolgingen. Editen, banvloeken, vervolgingsdecreten, endlösungbevelen volgen elkaar heel vlug op. Hun cultuur en hun houding tegenover de maatschappij zijn daardoor sterk getekend.
Deze geschiedenis is op zichzelf reeds een duidelijk appèl om alert te blijven voor een zo humaan mogelijke benadering van deze groepen.
Onze bedoeling
We kiezen uitdrukkelijk om "samen toekomst te maken". Een band scheppen die uitmondt in een wederzijds vertrouwen. Dit houdt voor ons in:
· De fundamentele gelijkwaardigheid met diep respect voor ieder mens in praktijk brengen.
· Respect voor de mensenrechten, en dit in een wisselwerking tussen culturen, tot wederzijdse verrijking en geluk.
· Een samenleving opbouwen waarin we verantwoordelijkheid dragen tegenover elkaar.
Wat we niet willen doen.
Uitdrukkelijk nemen we afstand van de volgende modellen. Zo gaan we niet om met mensen:
· Racistisch denken.
De minderheden worden als een bedreiging ervaren; eliminatie is de enige uitweg. De geschiedenis leert ons dat dit geen oplossing is.
· Verzuilingsdenken
Hier worden de minderheden wel aanvaard zoals ze zijn, maar men hanteert een strikte scheiding tussen hun samenleving en de onze.
· Aanpassing
Door ze op te nemen zal hun cultuur als een klontje suiker opgelost worden in onze samenleving.
· Aanpassing met behoud van eigenheid.
Iedereen is gelijk voor de wet maar er zijn strikte voorwaarden aan verbonden. Meestal leidt dat in de praktijk tot een feitelijke aanpassing.